W dniu 29 kwietnia 2022 roku w Berlinie, w Centrum Kongresowym Axica, odbyło się sympozjum Unii Europejskiej, zorganizowane przez Niemiecką Radę Leśnictwa (DFWR – Deutscher Forstwirtschaftsrat) reprezentowaną przez jej Prezydenta Georga Schirmbecka oraz austriacką platformę Las-Drewno-Papier (FHP – Forst-Holz-Paper) reprezentowaną przez Przewodniczącego Rudolfa Rosenstattera. Wśród około 200 uczestników znaleźli się: Cem Oezdemir (Federalny Minister Rolnictwa z Niemiec), Elisabeth Koestinger (Federalna Minister Rolnictwa, Regionów i Turystyki z Austrii), Virginijus Sinkevičius (Komisarz UE ds. Środowiska), Anne-Marie Descôtes (Ambasador Republiki Francuskiej w Niemczech), Paweł Sałek (Doradca Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej), Joerg-Andreas Krueger (Prezydent NABU-Naturschutzbund Deutschland – Niemieckiego Stowarzyszenia Ochrony Przyrody), Helga Pueltzl (zastępca dyrektora EFI – Europejskiego Instytutu Leśnego). Polskę reprezentowali członkowie Zespołu Ekspertów NSZZ „Solidarność”: Zbigniew Kuszlewicz, Jacek Cichowski, Tomasz Markiewicz, Grażyna Zagrobelna, Jarosław Kuczaj i Tomasz Zawiła-Niedźwiecki. Obecni też byli przedstawiciele Lasów Państwowych: Jan Tabor i Marta Nurczyńska.

Tematem przewodnim Sympozjum było stwierdzenie, że lasy odporne na zmianę klimatu i zarządzane w sposób zrównoważony stanowią podstawę sukcesu Zielonego Ładu i realizacji celów klimatycznych UE. Zebrani wezwali do zmiany kursu w polityce UE w zakresie polityki leśnej, która powinna opierać się na krajowych rozwiązaniach, a na poziomie europejskim powinna uwzględniać różnorodność regionalną, doświadczenia praktyki i osiągnięcia nauki. Centralnie zunifikowane wymogi dla wszystkich państw członkowskich UE są do tego nieodpowiednie.

W konferencji wzięło udział około 200 osób, wśród których byli europarlamentarzyści, politycy, naukowcy, praktycy zajmujący się gospodarką leśną i ochroną przyrody na różnych szczeblach zarządzania, zarówno z sektora państwowego, jak i prywatnego.

Otwierając Sympozjum Prezes DFWR Georg Schirmbeck z zadowoleniem przyjął wysiłki rządów zmierzające do sprostania wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu, kryzysem energetycznym i zajęcie się regionalną wartością dodaną sektora leśno-drzewnego, np. poprzez promowanie budownictwa drewnianego. Apelował również do właścicieli oraz zarządców lasów i leśników, którzy z dużym zaangażowaniem prowadzą gospodarkę leśną, stosując naukowe rozwiązania, aby włączali się w procesy legislacyjne: “zrównoważone, wielofunkcyjne zarządzanie naszymi lasami odgrywa kluczową rolę w walce ze zmianą klimatu ” – powiedział Schirmbeck.

Schirmbeck odniósł się także do wyników badań prowadzonych przez Naukową Radę Doradczą ds. Polityki leśnej w Federalnym Ministerstwie Rolnictwa i Żywności (BMEL), zgodnie z którymi recykling drewna prowadzi do ciągłego składowania węgla, zwiększając stale jego magazynowanie. Jednocześnie gospodarka leśna ze zrównoważonym pozyskiwaniem i recyklingiem drewna tworzy przestrzeń dla nasadzeń nowych drzew. “Jako ekologicznie odnawialny surowiec, drewno w porównaniu do stosowania wysokoemisyjnych materiałów takich jak cement, jest najbardziej przyjaznym dla klimatu surowcem. Z tego punktu widzenia konieczne jest, aby ta usługa leśnictwa była wspierana przez wymogi LULUCF”.

W sesji plenarnej wystąpili oficjalni goście Sympozjum. Otwierało je wystąpienie minister Elisabeth Koestinger z Austrii, która podkreśliła wielofunkcyjną rolę leśnictwa. “Dla mnie europejska polityka leśna oznacza zrównoważoną gospodarkę leśną, wzmacniającą wielofunkcyjność lasów i regionalnej wartości dodanej”. Kładła także nacisk na zrównoważone drewno surowcowe jako instrument niezależności dostaw. “W obecnej sytuacji politycznej, koncentracja na bezpieczeństwie surowcowym i niezawodnych łańcuchach dostaw jest zadaniem priorytetowym. (…) W ramach Austriackiego Funduszu Leśnego utworzono oddzielną inicjatywę dotyczącą drewna, dzięki której dowartościowano drewno jako alternatywę dla materiałów budowlanych i jako zrównoważoną alternatywę dla energii kopalnej”. Min. Koestinger zakończyła swoje wystąpienie stwierdzeniem, że las i drewno nigdy nie były źródłem problemów, ale zawsze były ich rozwiązaniem.

Z kolei minister Özdemir powiedział: “Lasy są klimatyzacją świata, schronieniem dla wielu zagrożonych gatunków i dostawcą drewna, najcenniejszego odnawialnego surowca”. W obliczu globalnego kryzysu klimatycznego i różnorodności biologicznej, UE w coraz większym stopniu przygląda się również lasom i ich wkładowi w nadrzędne cele UE. I ten wkład można kształtować w sposób jak najbardziej pozytywny. Przy coraz bardziej skoordynowanej polityce ochrony środowiska w Brukseli, rząd federalny popiera zwiększenia transgranicznej współpracy, uwzględniającej kompetencje państw członkowskich i ich regionów. I to do nich należy dostosowanie koncepcji gospodarki leśnej.

“Cieszę się, że nasze lasy łączą siły z Niemiecką Radą Leśnictwa. To ważni, głośno artykułujący swoje racje orędownicy – działający nie tylko w Niemczech, ale także współpracujący z partnerami w Europie. Jeśli naprawdę chcemy chronić nasze lasy, nie możemy zatrzymywać się na granicach państw – tylko współpracując z partnerami z innych krajów w Europie będziemy mogli przezwyciężyć trudności”, mówił Özdemir.

Przewodniczący Austriackiego Stowarzyszenia Leśnego (FHP), Rudolf Rosenstatter, stwierdził, że “decyzje, zarówno krajowe, jak i europejskie, muszą opierać się na profesjonalizmie, nauce, doświadczalnictwie, a nie ideologii. Rozprzestrzeniło się błędne przekonanie, że las pozostawiony sam sobie rozwiąże wszelkie problemy środowiskowe. To nieprawda. Kryzys klimatyczny wymusza przekształcenie lasu, potrzebne jest aktywne nim zarządzanie. Badania leśne pokazują, że różnorodność biologiczna lasów jest zachowywana dzięki wielofunkcyjnemu gospodarowaniu. Jeśli powiesz “tak” budowaniu europejskiego domu, musisz również powiedzieć “tak” zrównoważonej gospodarce leśnej.”

Paweł Sałek, doradca Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, przedstawił historyczny rys polskiego leśnictwa, jego tradycje i dzień dzisiejszy. Podkreślił rolę wielofunkcyjnej zrównoważonej gospodarki leśnej oraz przypomniał, że leśnictwo w traktatach europejskich pozostawione jest decyzji poszczególnych państw, a więc legislacja unijna nie powinna zbyt daleko ingerować w tę sferę działania.

W części dyskusyjnej sympozjum słowo wstępne wygłosili: europarlamentarzyści: Ulrike Mueller i Alexander Bernhuber, a także Sven-Erik Hammar (CEPF – Konfederacja Europejskich Właścicieli Lasów), Christof Bartsch (FECOF – Europejska Federacja Gmin Leśnych), Reinhardt Neft (EUSTAFOR – Europejskie Stowarzyszenie Lasów Państwowych), Max von Elverfeldt (ELO – Europejska Organizacja Właścicieli Lasów). W tej części, w imieniu NSZZ „Solidarność” wystąpił prof. Tomasz Zawiła-Niedźwiecki podkreślając, iż w dochodzeniu do sformułowań strategii różnorodności biologicznej i leśnej UE nie wzięto pod uwagę holistycznego podejścia nauk leśnych, wskutek czego implementacja tych strategii będzie groźna dla bioróżnorodności i dla gospodarki. Nie wzięto pod uwagę roli wielofunkcyjnej, zrównoważonej gospodarki leśnej w realizacji wzniosłych celów klimatycznych Zielonego Ładu. Łańcuch leśno-drzewny może istotnie przyczynić się do osiągnięcia neutralności klimatycznej poprzez dostarczanie drewna – odnawialnego, ekologicznego surowca, którego zastosowanie umożliwi w znacznym stopniu zastąpienie cementu i stali w budownictwie (a więc tych surowców, których produkcja powoduje największy ślad węglowy). Realizując idee Zielonego Ładu należy się spodziewać zwiększonego zapotrzebowania na drewno (co dzięki zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarce nie wpłynie negatywnie na zachowanie bioróżnorodności), natomiast realizacja nieprecyzyjnych i niekiedy wręcz szkodliwych zapisów strategii leśnej doprowadzi do spadku podaży drewna o kilkadziesiąt procent.

Podkreślił także, że eksperci NSZZ „Solidarność” i naukowcy z Komitetu Nauk Leśnych i Technologii Drewna Polskiej Akademii Nauk przesyłali udokumentowane naukowo opracowania do przewodniczącego Timmermansa oraz komisarzy UE ds. Rolnictwa i Środowiska. Niestety nie zostały one poważnie potraktowane i rozpatrzone.

Zwrócił również uwagę na kontrowersyjny pomysł Komisji Europejskiej posadzenia 5 mld drzew dodatkowo, który jest nierealistyczny – szkoda, że przed jego ogłoszeniem nie skonsultowano sprawy choćby z ekspertami zajmującymi się gospodarką przestrzenną.